GRADIŠKI HRASTOVI PRKOSE VIJEKOVIMA

Staro drvo hrasta u gradiškom naselju Senjak jedno je od najstarijih stabala na području grada i svojevrsno je obilježje Gradiške. Svjedok je, kažu, dešavanja u gradu na Savi više od dva vijeka. Nakon krčenja i isušivanja močvarnog područja šireg centra grada  70-ih  godina prošlog vijeka, ovaj hrast lužnjak ostao je usamljeni svjedok istorije Gradiške.

Ponosno stoji na raskrsnici Vidovdanske i Ulice kneza Lazara.

Na tabli, postavljenoj ispod ovog gorostasa, ispisane su njegove karakteristike. Ličnu kartu ispisali su mu  stručnjaci Zavičajnog muzeja Gradiška, a u njoj stoji da je star oko 200 godina i da pripada porodici lužnjaka. Nedavno je naselje Senjak u Gradišci, dobilo i jednog prastanovnika. Naime, prekoputa “starog hrasta” nalazi se fosilni hrast - “hrast abonos” od kojeg je, zbog estetski zanimljivog oblika, napravljena fontana. Radi se o ogromnom panju s korijenom izvađenim iz rijeke Vrbas čija je crna boja posljedica međusobne hemijske reakcije tanina u drvu i željeza u vodi. Osim promjene prirodnog tona boje, nastaju i znatne promjene fizičkih i mehaničkih osobina hrastovine. Hrastovina izvađena iz mulja rijeka, odnosno iskopana u močvarnim područjima, sačuvana je od truljenja zahvaljujući kiselim i anaerobičnim uslovima mulja i močvara te se može očuvati hiljadama godina. Može se reći da se radi o ranoj fazi fosilizacije drveta koja, nakon više miliona godina  rezultira stvaranjem lignita, odnosno ugljena.

Fosilna hrastovina ponekad može, poput naplavnog drveta, imati i estetski zanimljive oblike te se kao takva može koristiti i kao ukrasni element što je i učinjeno u slučaju fontane u naselju Senjak.

Hrast lužnjak je plemenito drvo koje je na našim prostorima nekad bilo dominatno. Kozarska Dubica dobila je naziv po dubu, pravoslavnoj riječi za hrast i riječi dubnica, čamac iskopan u hrastovom deblu. Hrast je simbol otpornosti i čvrstoće. Hrast je u starim indoevropskim religijama poznato drvo boga gromovnika. Hrast je sveto drvo starih Slovena , što je kod Srba dobrim dijelom sačuvano i nakon primanja hrišćanstva. Kod Srba se i danas koristi za badnjake, a stari običaj da se pod hrastom održavaju zborovi je i u vezi sa vjerskim uvaženjem toga drveta. U toku turske vladavine Srbi su se zarad molitve, u nedostatku crkava, okupljali ispod osvećenih hrastova. Da je hrast sveto drvo govori i činjenica da su crkve brvnare pravljene od hrastovog drveta. Izvor: Radio Gradiška