HAN PIJESAK: VILA KARAĐORĐEVIĆA DOBIJA NOVI SJAJ

Još u vrijeme austrougarske vladavine na prostoru današnje BiH, Han Pijesak i okolina bili su istraživani kao područje pogodno za razvoj planinskog turizma. Mjerenjima je utvrđeno da je na visovima i padinama Romanije i okolnih planina visoka koncentracija ozona, koji vazduh čini zdravim, a svakako najzdravijim u ovom dijelu Evrope. Čak su i austrougarske vlasti imale namjeru da ovu prirodnu vazdušnu banju eksploatišu kao mjesto elitnog turizma gdje su planirali gradnju ljetnikovaca i ostalih pratećih objekata. Prema njihovim planovima, na ovom prostoru trebalo je da borave i sami članovi carske porodice, ali, na njihovu žalost, Prvi svjetski rat i politički događaji koji su uslijedili omeli su planove. Kraljevska porodica Karađorđević o ovom prostoru prvi put je čula 1920. godine prilikom posjete regenta Aleksandra Sarajevu, kada se izbliza upoznao sa lokacijom i ljudima koji tu žive kao i istraživanjima koje su vršili Austrijanci. Tada je ujedno i donesena odluka o gradnji lovačkog zamka u kojem je prestolonasljednik stanovao za vrijeme lova po bosanskim planinama. Prema riječima direktorice narodne biblioteke “Branko Čučak” Ozrenke Radulović , za izgradnju ljetnikovca ili kako je u ovoj lokalnoj zajednici zovu, vile Karađorđevića, iskorištena je dokumentacija Austrougarske. - Objekti romanijskog kraljevskog dvorca Karađorđevića počeli su se graditi 1921. godine, a useljeni su 1924. Unutrašnjost rezidencije bila je ukrašena predmetima narodnog stvaralaštva i primijenjene umjetnosti. Na prvom mjestu se ističu slike sa motivima iz prirode i krajolika planinskih predjela koje je radio slikar Spiridon Bocarić - kaže Radulovićeva.

Prema dokumentima, do kojih je biblioteka došla, ljetna rezidencija Karađorđevića u Han Pijesku nije obuhvatala samo jednu građevinu.

- Kompleks kraljevskog dvorca obuhvatao je ograđeni prostor koji su činili glavna zgrada, vila za prinčeve, vila za svitu, kasarna za gardu i prateći pomoćni objekti kao što su garaža, mašinska zgrada, kuća za mašinistu te lovačke kuće u Visočniku i Vrelima. Kompleks je takođe tada imao i sopstvene rezervoare za vodu i bio je povezan na tadašnji električni i telegrafsko-telefonski sistem - ističe ona. Ovo mjesto bilo je jedno od posljednjih boravišnih tačaka kralja Petra Drugog i članova kraljevske vlade u Aprilskom ratu 1941. godine. Svi objekti stradali su u Drugom svjetskom ratu, ali je kompleks popravljen i korišten nakon sukoba. Godine 2005. kompleks je skoro u potpunosti izgorio, a rekonstrukcija napuštenog i zaraslog prostora bi, prema planovima lokalne zajednice, trebalo da počne ove godine. Načelnik Odjeljenja za upravljanje razvojem, privredu, finansije i društvene djelatnosti opštine Han Pijesak Slavica Ašonja kaže za “Glas” da se ideja o rekonstrukciji ljetne rezidencije Karađorđevića prvi put javila prije desetak godina. - Uvijek smo znali da je to kulturno-istorijski biser na području opštine Han Pijesak, međutim svijest o važnosti tog objekta se pojačava u posljednjih nekoliko godina. Na neki način naše pravo saznanje o tome šta imamo i koliko to vrijedi datira iz 1999. godine kada je na zahtjev opštine republički Zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa izvršio valorizaciju - kaže Ašonja. Prva faza rekonstrukcije jedinog objekta Karađorđevića na području BiH trebalo bi da počne u avgustu ove godine, poslije sprovedene tenderske procedure. Izgled rekonstruisanog objekta biće nalik na onaj građen 1921. godine, a koji je u toku Drugog svjetskog rata srušen i on će imati samo manje izmjene u smislu modernih pristupa. Ono što je osnovni cilj jeste da taj objekat bude onakav kakav je bio u vrijeme Karađorđevića u smislu materijala i gabarita. Prema studiji izvodljivosti i urađenom biznis planu objekat bi trebalo da ima komercijalnu, ali i kulturno-istorijsku komponentu. - Biće tu i smještajne jedinice tako da će to biti objekat hotelsko-ugostiteljsko-restoranskog tipa, turistički objekat, a još tražimo modalitet upravljanja. Otvoreni smo i za javno-privatno partnerstvo, ali i za pregovore sa zainteresovanim stranama - naglasila je Ašonja. Prije izgradnje ljetne rezidencije Karađorđevića Han Pijesak je bio samo malo mjesto na putu Sarajevo - Beograd, a izgradnjom dvorca postao je boemsko mjesto. - Kada je kralj napravio dvorac elita je počela da dolazi ovdje, a 20-ih godina smo imali tri hotela, ali su te zgrade nažalost srušene. Pored toga bilo je pet pilana kao i nekoliko banaka - ističe Ozrenka Radulović. U biblioteci čuvaju originalne predmete iz dvora Karađorđevića. - Vitrine, dvije komode, sto i stolica kralja Aleksandra nalaze se u biblioteci. To se dobilo nacionalizacijom 1948. godine. Imamo i svjedočanstvo sa te licitacije na kojoj je direktor tražio da se namještaj premjesti u biblioteku - naglašava ona. Svi koji žele mogu da posjete biblioteku i vide ove eksponate pa čak i sjede u stolici kralja Aleksandra. Izvor: Glas Srpske