JANJSKI SABOR: DIO IDENTITETA ŠIPOVSKOG KRAJA

Janjski sabor je duhovna i kulturna manifestacija, koja se svake godine, prema crkvenom kalendaru, održava u Nedjelji Svih svetih u porti manastira Svetog Georgija Pobjedonosca u Glogovcu, nedaleko od Šipova, u Republici Srpskoj.

Manifestacija je tradicionalna i ima crkveno-narodni karakter.

Prva janjska saborovanja su održana još za vrijeme Kraljevine Jugoslavije, ali su prekinuta tokom uspostave NDH, a komunističke vlasti su ga konačno i zabranile 1941. godine. Sabor je obnovljen 2. juna 1991. godine kada mu je prisustvovao i patrijarh srpski Pavle, koji je vodio službu na arhijerejskoj liturgiji. Poslije toga, patrijarh je sabor pohodio još nekoliko puta. Okupljanje naroda oko manastira Glogovca zabilježeno je još od nastanka prvog glogovačkog manastira, izgrađenog u prvoj polovini XIV vijeka, za koji se smatra da je bio zadužbina srpskog kralja Milutina, kojeg su Turci porušili i zapalili 1463. godine. Manastir je obnovljen u drugoj polovini XIX vijeka kada mu je ozidana kupola. U II svjetskom ratu zapaljen od strane ustaša. Sve je to uticalo da organizovano saborovanje uz sasluženje crkvenih otaca počinje tek početkom XX vijeka. Manastir je u potpunosti obnovljen pred kraj XX vijeka. Sabor je veoma cijenjen u narodu i u crkvenim krugovima.

Janjski sabor je jedna od najstarijih i najmasovnijih manifestacija stanovništva šipovačkog kraja.

Ona odražava svijest naroda o trajanju i očuvanju na tim prostorima, pod okriljem Srpske pravoslavne crkve. Sabor predstavlja smotru narodnog i kulturnog stvaralaštva, sa izložbama rukotvorina i umjetnina, raznih ručno pravljenih i rezbarenih predmeta, ratarskih alatki, spravljenih raznih prehrambenih proizvoda iz domaće radinosti, od kojih su svakako najpoznatiji janjski pleteni sir od neobranog mlijeka (gužvaš i pleta kako ga zovu u tim krajevima) i čuveni janjski kajmak, kao i ručno tesane posebne tronožne stolice (tzv. janjski stolac kakve pravi Milenko Milovac iz Lipovače) iz jednog komada drveta.

U kulturno-umjetničkom programu učestvuju etno-grupe i kulturno-umjetnička društva, pisci, guslari i recitatori. Važnost Janjskog sabora jeste i u tome što predstavlja najveće nematerijalno kulturno dobro naroda janjskog kraja.

Janjski sabor ima i svoj sportski dio, koji čine razna takmičenja: trka za krst Manastira Glogovac, bacanje kamena s ramena, skok u dalj i natezanje konopaca, za koje najbolji učesnici dobijaju razne nagrade. Svoje korijene u Janjskom saboru ima i posebna sportsko-kulturna manifestacija Janjski višeboj. Suština ovakve vrste saborovanja je da se na njemu skupljaju i oni koji ne stanuju više na Janjskoj visoravni. Najviše posjetilaca izvan Šipova dolazi iz Vojvodine, gdje je otišla većina stanovništva janjskog kraja, u toku kolonizacije i agrarne reforme 1945-1948, poslije II svjetskog rata. Na ovogodišnji Janjski sabor svoj dolazak najavio je patrijarh srpski Pofirije. SeeSrpska / Foto: Šipovo online